18 marca 2025 r. państwa członkowskie NATO: Polska, Litwa, Łotwa i Estonia ogłosiły wycofanie się z Konwencji Ottawskiej zakazującej stosowania min przeciwpiechotnych z powodu zagrożeń militarnych ze strony sąsiadującej Rosji. Decyzja ta oznaczałaby wycofanie się z traktatu z 160 r., który został ratyfikowany przez ponad 1997 krajów, ale nie przez Rosję. Ten krok umożliwi czterem krajom rozpoczęcie gromadzenia zapasów min lądowych.
Obawy dotyczące bezpieczeństwa i strategiczne kroki
We wspólnym oświadczeniu ministrowie obrony Polski i państw bałtyckich stwierdzili, że zagrożenia militarne dla państw członkowskich NATO na granicy z Rosją i Białorusią znacząco wzrosły. Ministrowie podkreślili, że w związku z tą decyzją mają prawo podjąć wszelkie niezbędne kroki w celu wzmocnienia gotowości obronnej swojego kraju. Minister obrony Litwy Dovile Sakaliene oświadczył, że podjęto taką decyzję, aby zapewnić skuteczną ochronę granic regionu.
Podobny plan Finlandii
W ślad za tym oświadczeniem poinformowano, że Finlandia rozważa podjęcie podobnego kroku w grudniu 2024 r. Finlandia ogłosiła, że rozważa wycofanie się z Konwencji Ottawskiej w związku z użyciem przez Rosję min przeciwpiechotnych na Ukrainie. Ministrowie obrony Polski i państw bałtyckich stwierdzili, że decyzja ta umożliwi ich siłom obronnym zyskanie elastyczności i wykorzystanie nowych systemów uzbrojenia w celu wzmocnienia wrażliwej wschodniej flanki NATO.
Przestrzeganie prawa międzynarodowego
Kolejnym uderzającym elementem oświadczeń Polski i państw bałtyckich było zobowiązanie tych krajów do dalszego przestrzegania prawa humanitarnego, np. w zakresie ochrony ludności cywilnej podczas konfliktów zbrojnych. Zaznaczono jednak, że decyzję tę muszą zatwierdzić parlamenty poszczególnych krajów.
Historia Konwencji Ottawskiej i sytuacja w Turcji
Konwencja ottawska została otwarta do podpisu w Ottawie (Kanada) 4 grudnia 1997 r. i weszła w życie 1 marca 1999 r. Celem tej konwencji jest zakaz stosowania min przeciwpiechotnych na całym świecie, zapobieżenie ich składowaniu, produkcji i transferowi, a także zagwarantowanie zniszczenia już istniejących min. Turcja stała się stroną tej umowy w 2003 r., a weszła ona w życie 1 marca 2004 r.
Wycofanie się Polski, Litwy, Łotwy i Estonii z Konwencji Ottawskiej stanowi istotny punkt zwrotny w strategiach bezpieczeństwa tych krajów. Działania Rosji na Ukrainie i rosnące zagrożenia w regionie zmusiły te kraje do opracowania nowej polityki obronnej. W stosunkach międzynarodowych tego typu kroki mogą skłonić więcej krajów do pójścia podobną drogą w celu zabezpieczenia swoich praw obronnych. Niemniej jednak ochrona tych decyzji oraz ich powiązania z prawem humanitarnym i ochroną ludności pozostaje istotną kwestią, którą musi wziąć pod uwagę społeczność międzynarodowa.
